Τα επόμενα δυο-τρία χρόνια οι περισσότεροι από εμάς θα είμαστε φτωχότεροι

Ένα είναι σίγουρο:
Τα επόμενα δυο-τρία χρόνια οι περισσότεροι από εμάς θα είμαστε φτωχότεροι.
Σημαίνει όμως αυτό ότι θα είμαστε και πιο δυστυχείς; Όχι κατ' ανάγκη. Διότι όπως δείχνουν διάφορες επιστημονικές έρευνες η σχέση μεταξύ ευτυχίας και οικονομικής ανάπτυξης δεν είναι καθόλου μονοσήμαντη.
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πρόσφατες μελέτες σε αυτό τον τομέα είναι η μελέτη του τ.πρύτανη του Πανεπιστημιου του Χάρβαρντ Ντερκ Μποκ με τίτλο "The Politics of Happiness:What Governments can Learn from the New Research on Well-Being”(H Πολτικη της Ευτυχίας: Τι μπορούν να μάθουν οι κυβερνήσεις από τις έρευνες της ευμάρειας).
Όπως αναφέρει η μελέτη τα τελευταία 35 έτη το κατά κεφαλή ΑΕΠ στις ΗΠΑ αυξήθηκε από 17 χιλιάδες σε 27 χιλιάδες δολάρια.
Την ιδια περίοδο οι διαστάσεις της κατοικίας ενός μέσου Αμερικανού αυξήθηκαν κατά 50%, ο αριθμός των αυτοκινήτων στην χώρα κατά 120 εκατομμύρια, ο αριθμός των οικογενειών που απέκτησαν υπολογιστή από 0 σε 70%κλπ.
Όμως κατά την ίδια περίοδο ο αριθμός των Αμερικανών που δηλώνουν ευτυχείς παρέμεινε ο ίδιος.
Μάλιστα το ποσοστό του πληθυσμού που θεωρεί τον εαυτό του ευτυχή παρέμεινε το ίδιο από την δεκαετία του 50 όταν το κατά κεφαλή ΑΕΠ ήταν το ήμισυ του σημερινού!
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες που προσπαθούν να ερμηνεύσουν το γεγονός ότι η άνοδος του εισοδήματος δεν οδηγεί σε μεγαλύτερη ευτυχία.
Η μια είναι η θεωρία της "προσαρμοστικότητας":
Μόλις αποκτήσεις το νέο αυτοκίνητο αποκτάς προσδοκίες για ένα ακόμα καλύτερο νέο αυτοκίνητο με αποτέλεσμα να είσαι εξ ίσου ανικανοποίητος όπως πριν.
Μια άλλη είναι η θεωρία της "σχετικότητας": Το θέμα δεν είναι να αποκτήσεις αυτοκίνητο αλλά να είναι καλύτερο σε σχέση με του γείτονα...Αν λοιπόν έχουν αυξηθεί και των δυο σας τα εισοδήματα δεν θα το επιτύχεις με αποτέλεσμα ότι η απόκτηση αυτοκινήτου δεν πρόκειται να σε κάνει πιο ευτυχισμένο-στο βαθμό που και ο γείτονας έχει αποκτήσει και αυτός αυτοκίνητο...
Ούτε είναι σίγουρο ότι η διεύρυνση των οικονομικών ανισοτήτων τις οποίες καταδικάζουν όλες οι κυβερνήσεις σχετίζεται κατ ανάγκη με την υποκειμενική αίσθηση ευτυχίας.
Είναι φυσικά γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι εκείνοι που βρίσκονται στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας αισθάνονται πιο ευτυχείς σε σχέση με αυτούς που βρίσκονται στον πάτο.
Από την άλλη πλευρά είναι επίσης γεγονός ότι στις ΗΠΑ τα εισοδήματα των ανώτερων οικονομικά ομάδων αυξήθηκαν με ταχύτερους ρυθμούς σε σχέση με τα εισοδήματα αυτών που βρίσκονται στον πάτο. Όμως όπως δείχνουν οι στατιστικές η υποκειμενική αίσθηση ευτυχίας αυτών που βρίσκονται στον πάτο δεν έχει μεταβληθεί.
Αν λοιπόν ισχύουν αυτές τα στοιχεία τότε η μείωση του ΑΕΠ και η διεύρυνση των οικονομικών ανισοτήτων που πιθανώς θα βιώσουμε τα επόμενα χρόνια δεν προκεται κατ ανάγκη να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη αίσθηση υποκειμενικής δυστυχίας. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι τα επόμενα έτη δεν θα είναι επώδυνα.
Διότι υπάρχει ένας δείκτης που συνδέεται άμεσα με την ευτυχία και που αναμένεται ότι θα επιδεινωθεί τα επόμενα έτη.
Η ανεργία.
Όπως δείχνουν όλες οι έρευνες η απώλεια της εργασίας είναι ένας από τους κυριότερους λόγους που προκαλεί υποκειμενικά αισθήματα δυστυχίας.
Σύμφωνα με διάφορες μελέτες η απώλεια δουλειάς προκαλεί μεγαλύτερη δυστυχία και από τον χωρισμό η το διαζύγιο. Ακόμα και όταν ο εργαζόμενος βρει μια νέα θέση εργασίας με τις ίδιες αμοιβές πολλές φορές δεν επανέρχεται στα ίδια επίπεδα ευτυχίας.
Οι μελέτες αυτές έχουν φυσικά άμεσες επιπτώσεις στο θέμα της πολιτικής που θα πρέπει να ακολουθήσει η κυβέρνηση τα επόμενα χρόνια αν ελπίζει να επανεκλεγεί. Τα μέτρα τα οποία θα πρέπει να εφαρμόσει δεν θα πρέπει να στοχεύουν τόσο στην προστασία του εισοδήματος η την μείωση των οικονομικών ανισοτήτων όσο στην μείωση της ανεργίας.
Αυτό κατά την άποψη μου σημαίνει ένα και μόνο πράγμα: Αύξηση των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα-που σημαίνει υγιές θεσμικό πλαίσιο, μείωση της γραφειοκρατίας, σταθερό και προβλέψιμο φορολογικό σύστημα, μείωση του κόστους των επενδύσεων.
Τάκης Μίχας