ΕΧΟΥΜΕ ΔΥΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥΣ

Σε όλες τις ιστορικές περιόδους και σε όλους τους πολιτισμούς, η κοινή γνώμη θεωρούσε την κοιλιά ως την κύρια έδρα των συναισθημάτων και των συγκινήσεων.

Όμως για τους επιστήμονες ήταν μέχρι σήμερα απλώς ένας σωλήνας που λειτουργούσε αντανακλαστικά, ενώ για τους περισσότερους ανθρώπους στο δυτικό κόσμο το πιο πεζό, γλοιώδες και ενοχλητικά θορυβώδες μέρος του ανθρώπινου σώματος. Μέχρις ότου κάποιος σκέφτηκε να μετρήσει τις νευρικές ίνες του εντέρου.

Έτσι ανακάλυψε ότι οι αυθαίρετοι ισχυρισμοί των αρχαιότερων παραδόσεων είχαν επιστημονική βάση, αφού στην κοιλιά υπάρχει ένας δεύτερος εγκέφαλος, σχεδόν το αντίγραφο εκείνου που έχουμε στο κεφάλι, ο οποίος δε χρησιμεύει μόνο για την πέψη.

Ανακαλύφθηκε, έτσι, ότι ο κοιλιακός εγκέφαλος λειτουργεί αυτόνομα και στέλνει περισσότερα σήματα στον εγκέφαλο του κεφαλιού απ’ όσα λαμβάνει απ’ αυτόν. Βοηθά στο να παγιώνονται οι αναμνήσεις που αφορούν στα συναισθήματα. Μπορεί ν’ αρρωστήσει, να υποφέρει από στρες, ν’ αναπτύξει τις δικές του νευρώσεις.

Βιώνει συναισθήματα, "σκέφτεται" και θυμάται. Και μας βοηθά να παίρνουμε αποφάσεις.
Ίδια κύτταρα, ίδιες αρχές λειτουργίας, ίδιοι υποδοχείς: σχεδόν ταυτόσημοι
Ο δεύτερος εγκέφαλός μας αναλαμβάνει τις "αποφάσεις της κοιλιάς", δηλαδή τις αυθόρμητες και ασυνείδητες, άρα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο τόσο στη χαρά όσο και στον πόνο μας. Για τη μελέτη αυτού του δεύτερου εγκεφάλου γεννήθηκε μια καινούρια επιστήμη: η νευρογαστρεντερολογία.

Τα θεμέλιά της έθεσε, στα μέσα του 1900, ο Λέοπολντ Άουερμπαχ, ένας Γερμανός νευρολόγος ο οποίος, μελετώντας το έντερο στο μικροσκόπιο, παρατήρησε δύο λεπτότατα στρώματα νευρικών κυττάρων ανάμεσα σε δύο στρώματα μυών.

Κι ανακάλυψε ότι αυτό το είδος δικτυωτού πλέγματος περιβάλλει όλη την πεπτική οδό μέχρι το ορθό έντερο.
Το δίκτυο των νευρικών κυττάρων που ανακάλυψε ο Άουερμπαχ είναι το κέντρο διαχείρισης και ελέγχου. Δεν περιορίζεται στο να αναλύει τη σύνθεση των τροφών και στο να συντονίζει τους μηχανισμούς απορρόφησης και έκκρισης της.

Ελέγχει επίσης την ταχύτητα διέλευσης του περιεχομένου καθώς και άλλες λειτουργίες, οι οποίες ρυθμίζονται χάρη στην ισορροπία μεταξύ των ανασταλτικών και των διεγερτικών νευροδιαβιβαστών, των διεγερτικών ορμονών και των προστατευτικών εκκρίσεων.

Ο κοιλιακός μας εγκέφαλος πρέπει ν’ αναλύσει την κάθε τροφή στα συστατικά της για ν’ αποφασίσει ποια στοιχεία πρέπει να απορροφήσει και ποια να αποβάλει - δηλητήρια, μικροοργανισμούς.

Κι αυτό γιατί ο κοιλιακός εγκέφαλος είναι επίσης ο οργανωτής της άμυνας ενάντια στους εισβολείς.
Όταν η κοιλιά "ενοχλείται", μας βάζει σε μπελάδες
Το 1981, ο Αυστραλός Μαρτσέλο Κόστα, απέδειξε ότι τα νευρικά κύτταρα του εντέρου παράγουν σεροτονίνη, για την οποία ήδη γνώριζαν ότι ήταν ένας από τους πολλούς νευροδιαβιβαστές του νευρικού συστήματος.

Όμως, δεν είναι η μοναδική ουσία που εκκρίνεται από τον κοιλιακό εγκέφαλο, ο οποίος είναι ένα τεράστιο χημικό εργοστάσιο που παράγει περίπου σαράντα νευροδιαβιβαστές ή νευρορυθμιστές, μέσω των οποίων τα διάφορα μέρη του επικοινωνούν τόσο μεταξύ τους όσο και με τον κρανιακό εγκέφαλο
Τα κύτταρα και των δύο εγκεφάλων μιλούν την ίδια χημική γλώσσα. Αυτό εξηγεί το γιατί συχνά οι ασθενείς από Αλτσχάιμερ και πάρκινσον παρουσιάζουν ίδιου τύπου βλάβες και στους δύο εγκεφάλους.

Όπως επίσης και το γιατί τα ψυχοφάρμακα επιδρούν και στο έντερο και τα γαστρεντερικά φάρμακα και στον εγκέφαλο.
Η πιο πρόσφατη θεραπεία, που βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο, για το ευερέθιστο κόλον είναι αποτέλεσμα των ερευνών για τον κοιλιακό εγκέφαλο. Από τη συγκεκριμένη ασθένεια υποφέρει το 20% του πληθυσμού.

Προκαλεί πόνους στην κοιλιά, ακανόνιστες κενώσεις και συσσώρευση αέριων. Δεν ξέρουμε γιατί το κόλον αυτών των ασθενών δυσλειτουργεί.

Ένοχος, σύμφωνα με τον Σέρμαν- καθηγητή φυσιολογίας στην κτηνιατρική σχολή του Ανόβερου- είναι ο κοιλιακός εγκέφαλος ή, ακριβέστερα, η κακή συνεννόηση μεταξύ του πάνω και του κάτω εγκεφάλου - το ίδιο πιθανόν ισχύει και για άλλες πενήντα περίπου ασθένειες.

Ο κοιλιακός εγκέφαλος μπορεί να υποφέρει κι από νευρώσεις. Πάντως, η επικοινωνία μεταξύ των δύο εγκεφάλων ρυθμίζεται από εκείνον της κοιλιάς.

Απ’ αυτόν ξεκινά το 90% των μηνυμάτων προς το κεφάλι.

Εμείς τα αντιλαμβανόμαστε μόνο όταν είναι σήματα συναγερμού που προκαλούν μια σειρά από ενοχλητικές αντιδράσεις
Οι καταθλιπτικοί αισθάνονται όλες τις κινήσεις του εντέρου τους
Ο Έμεραν Μάγερ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, ανακάλυψε ότι ένα μέρος των μηνυμάτων του κοιλιακού εγκεφάλου φτάνει στο μεταιχμιακό σύστημα που βρίσκεται στο κέντρο του πάνω εγκεφάλου.

Αυτό το σύστημα παίζει αποφασιστικό ρόλο στη ρύθμιση της συναισθηματικής μας συμπεριφοράς, αφού επεξεργάζεται τα αρνητικά σήματα και καταστέλλει τα δυσάρεστα συναισθήματα.

Τα ερεθίσματα που προέρχονται από το έντερο γίνονται αντιληπτά μόνο όταν ξεπερνούν ένα σχετικά υψηλό κατώφλι(τιμή ενεργοποίησης), ενώ όποιος υποφέρει από ευερέθιστο κόλον, σύμφωνα με τον Μάγερ πιθανόν να έχει πιο χαμηλό κατώφλι, με αποτέλεσμα να αντιλαμβάνεται και την παραμικρή εντερική κίνηση.

"Οι καταθλιπτικοί και οι αγχωτικοί έχουν παρόμοια συμπτώματα", αναφέρει ο Μάγερ.

Γιατί χαμηλώνει το κατώφλι; Πιθανόν λόγω του στρες.

Όταν ο πάνω εγκέφαλος αισθάνεται πίεση ή φόβο, θέτει σε συναγερμό τα κύτταρα του εντέρου, τα οποία παράγουν ερεθιστικές ουσίες όπως η ισταμίνη.

Η πρωτεΐνη αυτή ενεργοποιεί τα νευρικά κύτταρα του πεπτικού σωλήνα κι αυτά προκαλούν συσπάσεις στους μυς του εντέρου.

Έτσι εξηγούνται οι κράμπες, οι σουβλιές και η διάρροια. Αυτό το σήμα συναγερμού ανεβαίνει έπειτα στον κρανιακό εγκέφαλο, ο οποίος το αναμεταδίδει στον κοιλιακό και πάει λέγοντας

Αν το άγχος δεν υποχωρήσει, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος και τα συμπτώματα γίνονται χρόνια.
Τα άγχη του παρελθόντος χαράσσονται ανεξίτηλα και στην κοιλιά
"Τα άγχη που βιώσαμε κατά το παρελθόν εντυπώνονται τόσο στο κεφάλι όσο και στην κοιλιά, δημιουργώντας μια ισόβια υπερευαισθησία του άξονα κεφάλι-κοιλιά", τονίζει ο Σέμαν. Μήπως λοιπόν η μελαγχολία και ο φόβος γεννιούνται στο έντερο;

"Τα δεδομένα μάς λένε ότι, όπως το αίσθημα της πείνας και του κορεσμού επιδρούν στη διάθεσή μας, έτσι και άλλες ψυχικές καταστάσεις μπορεί να γεννιούνται στον κοιλιακό εγκέφαλο, μεταξύ των οποίων και η τυπική κατάθλιψη", υποστηρίζει ο Μάγερ.

Όμως αυτές οι έρευνες είναι ακόμα στα σπάργανα.

Κάθε φορά που το έντερο συσπάται και εκκρίνει σεροτονίνη ή άλλους νευροδιαβιβαστές, οι πληροφορίες ταξιδεύουν μέσω των πνευμονογαστρικών νεύρων μέχρι τον πάνω εγκέφαλο, όπου μεταφράζονται σε αδιαθεσία, αλλεργία, αίσθημα κόπωσης ή ζωτικότητας και καλή ή κακή διάθεση.
Και η κοιλιά επίσης ονειρεύεται
"Μπορούμε να πούμε ότι ο κοιλιακός εγκέφαλος σκέφτεται", ισχυρίζεται ο Σέρμαν. "Είναι οργανωμένος με λειτουργικό τρόπο, δουλεύει με μια σειρά κυκλωμάτων, είναι σε θέση να καταγράφει διαφορετικές καταστάσεις και ν’ αντιδρά αυτόνομα. Εν ολίγοις, έχει όλα τα στοιχεία ενός ολοκληρωμένου νευρικού συστήματος".

Το βέβαιο είναι ότι η κοιλιά φτιάχνει την ατμόσφαιρα του κεφαλιού.

Το κεφάλι είναι η "τράπεζα" των συναισθημάτων, αφού συλλέγει όλες τις αντιδράσεις και τα δεδομένα κυρίως στο μετωπιαίο φλοιό.

Ο κοιλιακός εγκέφαλος διηγείται τη δική του εκδοχή στον πάνω εγκέφαλο, δημιουργεί το δικό του "αισθηματικό" προφίλ και προετοιμάζει ένα αισθητικό υπόστρωμα ή κλίμα για τη νύχτα. Πράγματι, κατά τη φάση REM του ύπνου, όπου ο εγκέφαλος παράγει κύματα υψηλής συχνότητας (αλλά χαμηλού δυναμικού) και όνειρα, τα σπλάχνα αρχίζουν κι αυτά να πάλλονται κυματιστά χάρη στη σεροτονίνη.

Μ’ αυτά τα κύματα ο κρανιακός εγκέφαλος "αποθηκεύει" τις αναμνήσεις με όλη τη συναισθηματική τους φόρτιση.

"Τα προσεχή χρόνια ίσως ανακαλύψουμε ότι ο εγκέφαλος και η κοιλιά είναι η βιολογική μήτρα του ασυνειδήτου!

Αγαπητοί φίλοι...είχατε ποτέ την αίσθηση ότι κάτι δεν πάει καλά ή ένα παράξενο συναίσθημα ότι μια κατάσταση είναι επικίνδυνη ή νοιώσατε ‘πεταλούδες’ στο στομάχι σας πριν από μια σημαντική συνάντηση;
Αυτό οφείλετε στην δράση του ‘Δεύτερου Εγκέφαλου’.
Ναι, παρόλο που δεν είναι ευρέως γνωστό στους περισσοτέρους ανθρώπους, έχουμε δύο ‘φυσικούς’ Εγκεφάλους.
Οι περισσότεροι είναι εξοικειωμένοι με τον Εγκέφαλο που βρίσκεται στο κρανίο. Υπάρχει όμως ένας δεύτερος Εγκέφαλος στα έντερα.

Μάλιστα περισσότερα από τα μισά νευρικά κύτταρα βρίσκονται στα έντερα.

Ίσως να σας φανεί παράξενο αλλά ο ‘εντερικός Εγκέφαλος’ περιέχει νεύρα και νευροδιαβιβαστές παρόμοιους μ’ αυτούς που βρίσκονται στον Εγκέφαλο του κρανίου. Επιπλέον όπως ο βασικός Εγκέφαλος, ο ‘εντερικός Εγκέφαλος’ έχει την ικανότητα να μαθαίνει, να θυμάται και να παράγει συναίσθημα.

Οι δύο αυτοί Εγκέφαλοι επικοινωνούν αμφίδρομα μέσω μεγάλης νευρικής οδού που εκτείνεται από την βάση του κρανίου μέχρι την κοιλιά.

Έτσι ο ένας επηρεάζει τον άλλο. Αυτό δικαιολογεί γιατί υπάρχει ανησυχία στο στομάχι πριν από μια σημαντική συνάντηση ή ένα καυτερό φαγητό μπορεί να προκαλέσει ανήσυχο ύπνο ή ακόμα και εφιάλτες.
Πως συνέβη να έχουμε δύο Εγκέφαλους;
Κατά τη διάρκεια της αρχικής εμβρυϊκής ανάπτυξης τόσο τα όργανα (οισοφάγος, στομάχι, λεπτό και παχύ έντερο), όσο και ο βασικός Εγκέφαλος, άρχισαν να αναπτύσσονται από τα ίδια συσσώρευση εμβρυϊκού ιστού. Όταν αυτό το τμήμα ιστού χωρίστηκε, το ένα τμήμα μεγάλωσε και έγινε το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Εγκέφαλος, Κρανιακά νεύρα, Νωτιαίος Μυελός), και το άλλο έγινε το ‘εντερικό νευρικό σύστημα’.

Στα τελευταία στάδια της εμβρυϊκής ανάπτυξης, αυτοί οι δύο Εγκέφαλοι συνδέθηκαν μέσω ενός μαζικού νεύρου του Πνευμονογαστρικού.

Αυτό είναι το μακρύτερο όλων των κρανιακών νεύρων, και σχηματίζει μια απευθείας σύνδεση μεταξύ του Εγκέφαλου και των σπλάχνων. Ακριβώς λόγω αυτής της απευθείας σύνδεσης, η κατάσταση των σπλάχνων έχει μια προφανή επίδραση πάνω ψυχοσωματική κατάσταση του ανθρώπου.
Πως λειτουργεί;
Το ‘Εντερικό Νευρικό Σύστημα’ (ΕΝΣ) είναι εμπεδωμένο στο περίβλημα του ιστού που βρίσκεται στον οισοφάγο, στο στομάχι, στο λεπτό και το παχύ έντερο. Σχεδόν κάθε ρυθμιστική χημική ουσία του βασικού Εγκέφαλου βρίσκεται επίσης στον ΕΝΣ, περιλαμβάνοντας ορμόνες και νευροδιαβιβαστές. Στο βιβλίο του ‘The Second Brain’ ο καθηγητής Dr. Michael Gershon του New York City’s Columbia – Presbyterian Medical Center, αναφέρει ολόκληρο το Γαστρεντερικό Σύστημα ως ‘το δεύτερο νευρικό σύστημα του σώματος’.

Επίσης σχολιάζει: «Ο Εγκέφαλος δεν είναι το μόνο μέρος του σώματος που είναι γεμάτο από νευροδιαβιβαστές…ένα εκατομμύριο νευροδιαβιβαστές υπάρχουν κατά μήκος των σπλάχνων…περίπου ο ίδιος αριθμός βρίσκεται στον βασικό Εγκέφαλο…».

Βασικά ο συνολικός αριθμός των νευρικών κυττάρων στα σπλάχνα είναι μεγαλύτερος από τον συνολικό αριθμό των νεύρων που συνδέουν το υπόλοιπο σώμα με τον βασικό Εγκέφαλο. Αυτό το πολύπλοκο σύμπλεγμα επιτρέπει στο ΕΝΣ να ενεργεί ανεξάρτητα από τον βασικό Εγκέφαλο.

Είναι σημαντικό και ο δεύτερος Εγκέφαλος μας να λειτουργεί αποτελεσματικά. Δίνεται σημασία στο τι μπορεί να συμβαίνει στο πεπτικό σας σύστημα.
http://www.physio.gr/article_read.asp?id=531