Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε στα Στάγειρα το 384 π.Χ. Τον απασχολούσε πολύ το θέμα της ευδαιμονίας. Ετυμολογικά η λέξη αναφέρεται στον «καλό δαίμονα» που προστατεύει τον άνθρωπο. Ο Αριστοτέλης όρισε την ευδαιμονία ως ενέργεια της ψυχής που συνδέεται άμεσα με την αρετή και τη θεωρεί συνεχή δραστηριότητα.Για τον ίδιο, η ευδαιμονία είναι ο τελικός σκοπός του ανθρώπου, το σημαντικότερο επίτευγμα. Είναι πλήρες και αυτάρκες τέλειο, δε χρειάζεται καμία άλλη σχετική ενέργεια για να επιτευχθεί. Μπορεί οι διαφορετικές πράξεις να οδηγούν σε διαφορετικούς στόχους, οι στόχοι όμως αυτοί με τη σειρά τους οδηγούν στον τέλειοέναν, την ευδαιμονία. Κάθε πράξη μας οφείλει να είναι προσανατολισμένη στην κατάκτησή της. Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα.
Το κυνήγι της ευδαιμονίας απαιτεί συνεχή προσπάθεια για ηθικό βίο σύμφωνα με τους κανόνες της αρετής. Ποια όμως ανθρώπινη ενέργεια την εξασφαλίζει; Αν κάθε πράξη οδηγεί σε κάτι άλλο, κάπου πρέπει να βρίσκεται ένα τέλος που δεν οδηγεί πουθενά αλλού. Ποιο είναι αυτό το τέλος και ποια η ενέργεια που οδηγεί σε αυτόν;
Ο φίλος μας πιστεύει πως η ενέργεια αυτή είναι ο λόγος με την έννοια της φρόνησης, της ηθικής κρίσης και αίσθησης. Με το λόγο ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται την κάθε περίσταση και την ανάλογη συμπεριφορά των άλλων και αποφασίζει τι πρέπει να κάνει ο ίδιος. Η ικανότητα της ορθής σκέψης, δημιουργεί μια ικανοποιητική ζωή στο σύνολό της. Το ήθος του ανθρώπου ορίζεται από τις πράξεις του και όχι από τις προθέσεις ή τα συναισθήματά του. Η φρόνηση καθορίζει τη συνολική μας συμπεριφορά που δεν είναι δεσμευτική και απόλυτη, αλλά εξελίσσεται και πιθανόν να αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής μας.
Ο φρόνιμος άνθρωπος καθοδηγεί την κοινότητα στην οποία ζει, ως προς τη λήψη ηθικών αποφάσεων. Τα πράγματα βέβαια δεν είναι τόσο απλά, η φρόνηση προϋποθέτει την αρετή, την κατάσταση που οδηγεί τον άνθρωπο σε αυτές τις ηθικές αποφάσεις. Ο διεφθαρμένος ας πούμε, δε μπορεί να είναι φρόνιμος. Ο απατεώνας δε μπορεί να είναι δίκαιος. Ο Αριστοτέλης ασχολείται πολύ με την περίπτωση του «ακρατούς», εκείνου που ενώ γνωρίζει το σωστό, δεν το πράττει. Ηθικές αρετές θεωρεί τη σωφροσύνη, τη μεγαλοπρέπεια και άλλες, τις οποίες ορίζει ως «μεσότητα» ανάμεσα σε δύο άκρα.
Για τον Αριστοτέλη, η ευδαιμονία βρίσκεται στις ενέργειες που επιλέγονται για αυτό που είναι από μόνες τους και όχι ως βήμα για κάτι άλλο. Τις ονομάζει «καθαυτές» και τις συνδέει με την αρετή. Ξεχωρίζει την ψυχαγωγία από την ευδαιμονία, δύο πράγματα που λανθασμένα συνδέονται, λόγω της προτίμησης που δείχνουν οι έχοντες την εξουσία στην πρώτη. Για το φιλόσοφο, «η αρετή και ο νους δεν εδρεύουν σε αυτούς που ασκούν την εξουσία». Ο Αριστοτέλης θεωρεί ως ανώτερη πρακτική επιστήμη την πολιτική τη συνδέει όμως αυστηρά με την ηθική. Για αυτόν, είναι ξεκάθαρο πως ο άνθρωπος αποτελεί μέλος της κοινωνίας και η ευημερία του εξαρτάται άμεσα από την ευημερία της πόλης.
Η ευδαιμονία περιλαμβάνει την ευχαρίστηση και την απόλαυση, όμως, η πιο ευχάριστη ενέργεια είναι η φιλοσοφική που χαρίζει καθαρές, σταθερές και διαρκείς απολαύσεις, άλλωστε, οι κατέχοντες τη γνώση ζουν πιο ευχάριστα από εκείνους που προσπαθούν να την αποκτήσουν.
Αν η ευδαιμονία είναι ενέργεια σύμφωνη με την αρετή, τότε η αρετή αυτή είναι ανώτερη όλων, το καλύτερο κομμάτι του εαυτού μας. Αυτό το κομμάτι μπορεί να σκέφτεται πράγματα ωραία και θεϊκά. Η τέλεια ευδαιμονία έχει να κάνει με νοητικές και πνευματικές ασχολίες, όπως και με την αλήθεια. Είναι ανώτερη επειδή ο νους είναι ανώτερος όλων των πραγμάτων και γιατί τα πράγματα με τα οποία ασχολείται είναι τα σημαντικότερα.
Ο Αριστοτέλης εξηγεί την αυτάρκεια και τη σχετίζει με το νου και το πνεύμα. Όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται τα ίδια πράγματα για να ζήσουν, όμως, η διαφορά μεταξύ της πλέμπας και του φιλοσόφου, είναι πως οι πρώτοι χρειάζονται γύρω τους και άλλους ανθρώπους. Ο φιλόσοφος ασχολείται με το πνεύμα του, μόνος.
Ο Αριστοτέλης ανεβάζει την ενασχόληση με το νου στο επίπεδο των θεών.
Έτσι, αφού ο στοχασμός είναι θεϊκή ενέργεια, ο άνθρωπος που αγωνίζεται να πράξει το ίδιο, είναι εκείνος που αγαπούν οι θεοί ως πιο κοντινό τους. Ποιος μπορεί να είναι ευδαιμονέστερος από αυτόν που αγαπούν οι θεοί;
ΟΛΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου