ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΙΕΣ

Ενα σωρό αγροτικά προϊόντα της ελληνικής γης βγαίνουν από την αφάνεια, καλλιεργούνται, προωθούνται στις αγορές και αρχίζουν να αποφέρουν αποτελέσματα.

* Ο κρόκος Κοζάνης, το χρυσάφι της ελληνικής γης όπως αποκαλείται, συγκαταλέγεται στα πιο προσφιλή και πολύτιμα μπαχαρικά των αρχαίων πολιτισμών, για το άρωμα, το χρώμα, τις φαρμακευτικές και αφροδισιακές του ιδιότητες. Ο Συνεταιρισμός Κροκοπαραγωγών Κοζάνης ιδρύθηκε το 1971, απαρτίζεται από 1.500 μέλη και έχει το αποκλειστικό δικαίωμα συλλογής, συσκευασίας και διακίνησης του κρόκου.

Η ίδρυση του Συνεταιρισμού δημιούργησε ένα φορέα που έχει τη συνολική ευθύνη της συγκέντρωσης, επεξεργασίας, τυποποίησης και διάθεσης του προϊόντος, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητά του και να αποφεύγεται η νοθεία που γινόταν στο παρελθόν, από τους εμπορομεσίτες, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση και την αρνητική εικόνα του προϊόντος. Καταναλώτριες χώρες θεωρούνται οι Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, ΗΠΑ, Ελβετία, Αγγλία, Γερμανία, Σκανδιναβικές και Κάτω Χώρες, Σαουδική Αραβία, Κουβέιτ, Βραζιλία, Αργεντινή, Ιαπωνία.

* Το σπαράγγι είναι μια από τις πλέον δυναμικές καλλιέργειες για τη χώρα μας. Είναι ένα καθαρά εξαγώγιμο αγροτικό προϊόν, αφού το 95% της ελληνικής παραγωγής αποστέλλεται στο εξωτερικό. Τα κυριότερα κέντρα παραγωγής στη χώρα μας βρίσκονται στα Γιαννιτσά, την Καβάλα, την Ημαθία, την Εδεσσα, την Ορεστιάδα, την Αιτωλοακαρνανία και την Ξάνθη.

* Η Ενωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου είναι αναγκαστικός συνεταιρισμός που ιδρύθηκε το 1938 με τον ιδρυτικό νόμο 1390 και είναι φορέας αποκλειστικής διαχείρισης της φυσικής μαστίχας στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Αποτελεί τη συλλογική έκφραση 20 πρωτοβάθμιων συνεταιρισμών των 24 Μαστιχοχωρίων που βρίσκονται στη νότια Χίο. Σήμερα η Ενωση Μαστιχοπαραγωγών αριθμεί περίπου 5.000 μέλη και είναι ένας από τους μεγαλύτερους σε μέγεθος οργανισμούς της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.

Η εμπορική δραστηριότητά της είναι κυρίως εξαγωγική, αφού το 60% της ετήσιας παραγωγής της μαστίχας Χίου προωθείται στις αγορές του εξωτερικού -Ευρώπη, Μ. Ανατολή, Αμερική, Αφρική, Αυστραλία, Ασία- ενώ η συνολική ποσότητα εξαγόμενης μαστίχας το 2004 ανήλθε σε 73 τόνους. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα σημαντικότερα προϊόντα (μαστίχα, μαστιχέλαιο, τσίκλα Elma) της ΕΜΧ είναι προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ).

* Στην καλλιέργεια ροδιάς στρέφονται οι αγρότες στην Κεντρική Μακεδονία και όχι μόνο, αναζητώντας εναλλακτική λύση μετά την αναγκαστική εγκατάλειψη παραδοσιακών καλλιεργειών -και λόγω ΚΑΠ- όπως αυτή του καπνού. Στη Γουμένισσα Κιλκίς, πρώην καπνοπαραγωγοί συνέστησαν την ομάδα παραγωγών ροδιού «Το Ρόδι» και καλλιεργούν σε περισσότερα από 500 στρέμματα ροδιές, που αναμένεται να φτάσουν τα 2.000 στρέμματα την επόμενη 5ετία.

Η καλλιέργεια ροδιών έχει εξαπλωθεί σε νομούς της Β. Ελλάδας, όπως ο νομός Πέλλας, ως αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας μιας ισραηλινής εταιρείας που δραστηριοποιείται στο χώρο κατασκευής αρδευτικών συστημάτων και προωθεί την καλλιέργεια της ροδιάς με όρους συμβολαιακής γεωργίας. Στην περιοχή έχουν εγκατασταθεί μέχρι σήμερα 700 στρέμματα ροδιάς, ενώ σύντομα θα φυτευτούν άλλα 500 στρέμματα. Αναμένεται όμως αύξηση της καλλιέργειας στο μέλλον γιατί το ενδιαφέρον του κόσμου είναι μεγαλύτερο, εφόσον αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που παρατηρούνται στη διάθεση ασφαλούς πολλαπλασιαστικού υλικού.

* Μεταξύ των τριών μόνο χωρών που θα τους χορηγηθεί επίσημη άδεια εντός του 2009 για την καλλιέργεια της στέβιας, που εκτιμάται ότι μπορεί να αντικαταστήσει την καπνοκαλλιέργεια, συγκαταλέγεται η Ελλάδα.

Η στέβια είναι ένα μικρό βότανο που φυτρώνει στη βορειοδυτική Παραγουάη και αποτελεί παραδοσιακό γλυκαντικό των αυτοχθόνων Γουαρανών. Είναι 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, χωρίς καθόλου θερμίδες, ενώ μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις για ανεπιθύμητες δράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό.

Αντιθέτως, έρευνες του Πανεπιστημίου της Ασουνσιόν στην Παραγουάη έχουν δείξει ότι η στέβια διαθέτει αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες. Ενα ακόμα πλεονέκτημα είναι ότι η κρυσταλλική γλυκιά ουσία της στέβια είναι σταθερή σε θερμοκρασία έως και 200 βαθμών Κελσίου, ιδιότητα που επιτρέπει τη χρήση της στη μαγειρική, σε αντίθεση με τη συνθετική ασπαρτάμη.

* Η κοινή μηδική (Medicago sativa) είναι πολυετές ψυχανθές φυτό (5-6 έτη) που κατάγεται από τη νοτιοδυτική Ασία και συγκεκριμένα από την περιοχή Ιράν, Ιράκ και Τουρκμενιστάν. Στην Ελλάδα και στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο εισήχθη κατά τους Ελληνοπερσικούς πολέμους, τον 5ο αιώνα π.Χ. Η μηδική είναι το σπουδαιότερο χορτοδοτικό φυτό σε παγκόσμια κλίμακα, γεγονός που οφείλεται στην υψηλή θρεπτική του αξία.

Το χόρτο της μηδικής είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, ανόργανα άλατα και βιταμίνες. Χρησιμοποιείται ως χονδροειδής ζωοτροφή στα σιτηρέσια βοοειδών, αιγοπροβάτων, χοίρων και πουλερικών, με τον περιορισμό ότι μπορεί να προκαλέσει τυμπανισμό στα μηρυκαστικά εφόσον καταναλωθεί χλωρή. Τα τελευταία χρόνια, εξαπλώνεται διαρκώς η βιολογική καλλιέργεια της μηδικής, προς κάλυψη των αναγκών των βιολογικά εκτρεφόμενων ζώων, ο αριθμός των οποίων συνεχώς αυξάνεται.

* Τρούφα. Μια εναλλακτική επιλογή καλλιέργειας, με μικρές απαιτήσεις στις δαπάνες έναρξης και φροντίδας αλλά με υποσχέσεις για μεγάλες αποδόσεις, «εισβάλλει» δυναμικά τον τελευταίο καιρό στον ελληνικό αγροτικό χώρο. Πρόκειται για το σπάνιο μανιτάρι με το όνομα «τρούφα», το οποίο αναπτύσσεται υπόγεια (7-15 εκ. από την επιφάνεια), στο ριζικό σύστημα ορισμένων δέντρων ή θάμνων, όπως: φουντουκιά, φλαμουριά, πεύκο, καστανιά, ελιά, πλατύφυλλη ή χνουδωτή βελανιδιά, αμυγδαλιά κ.ά. Στα δέντρα αυτά γίνεται μπόλιασμα της ρίζας με τον μύκητα.

Σήμερα, το κόστος εγκατάστασης φυτείας ανά στρέμμα κυμαίνεται από 1.000 έως 1.500 ευρώ (προβλέπεται και επιδότηση από τα σχέδια βελτίωσης), ενώ οι αποδόσεις -ύστερα από μια 5ετία- μπορούν να φτάσουν τα 1.500 ευρώ το στρέμμα.* Φασκόμηλο.

Στη Θεσσαλία, στη Ροδόπη αλλά και στο Αγιον Ορος αρχίζει να καλλιεργείται με πολύ καλές αποδόσεις το αρωματικό φυτό με τις ευεργετικές ιδιότητες. Η Salvia officinalis και η Salvia triloba, όπως είναι μερικές από τις επιστημονικές ονομασίες του φασκόμηλου, ήταν γνωστές από την αρχαιότητα, και ο Ιπποκράτης τις χρησιμοποιούσε για θεραπευτικούς σκοπούς. Σήμερα, πάντως, η χρήση της διευρύνθηκε κι εκτός από αφέψημα συναντάται στη φαρμακολογία και στην αρωματοθεραπεία.

Στην Κάτω Τούμπα της Θεσσαλονίκης, μάλιστα, έδωσε το όνομά της σε ένα πρότυπο κέντρο αισθητικής, ενώ ευρεία είναι η χρήση της στην οδοντιατρική, καθώς έχει αποδειχτεί ότι καταπολεμά την οδοντική πλάκα. Ο Τάσος Ψύρρας από τον Τίρναβο Λάρισας βρήκε σπόρους ελληνικού φασκόμηλου σε μια πεζοπορία του στον Ολυμπο. Σήμερα καλλιεργεί 3 στρέμματα με πιστοποιημένους σπόρους, που προμηθεύεται από το ΕΘΙΑΓΕ, και μέσω ενός εμπόρου εξάγει το παραγόμενο προϊόν στην Αμερική για αφέψημα.* Αγριοαγκινάρες... με οκτάνια.

Ο Γιάννης Ισκούδης από τις Καρυές Λάρισας εγκατέλειψε την καλλιέργεια βαμβακιού και φύτεψε περίπου 520 στρέμματα με αγριοαγκινάρα. Είχε δηλώσει ότι το έκανε για τρεις λόγους: περιβαλλοντικούς, οικονομικούς και ενεργειακούς. Με την καλλιέργεια αυτή έχουμε αποκατάσταση των εδαφών διότι χρησιμοποιούμε πολύ λίγα φυτοφάρμακα. Η αγριοαγκινάρα, σύμφωνα με τον καθηγητή στο Τμήμα Γεωπονικών Εφαρμογών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Νίκο Δαναλάτο, μπορεί να εξελιχθεί στο «ελληνικό πετρέλαιο», δίνοντας τη δυνατότητα στους αγρότες να βρουν μια αποδοτική καλλιέργεια και στους καταναλωτές ένα φθηνό καύσιμο.* Κρητικό ραδίκι. Ανήκει στη μεγάλη οικογένεια των άγριων ραδικιών και το όνομά του σημαίνει ότι μιλάμε για έναν μικρό αγκαθωτό θάμνο, τόσο αγκαθωτό όσο να κάνει απλώς δύσκολη τη ζωή των Κρητικών που αποφασίζουν ν' ασχοληθούν μαζί του.

Στην επιστημονική του ονομασία, το σταμναγκάθι λέγεται Cichorium Spinosum και όσον αφορά τη λεκτική συνύπαρξη της στάμνας με το αγκάθι, λέγεται ότι ευθύνεται μια παλιά συνήθεια των Κρητικών να καλύπτουν με αυτά τα χόρτα τα στόμια των σταμνών με το νερό για να εμποδίζονται τα μαμούνια και τα έντομα να κάνουν... βουτιές στο πόσιμο χρυσάφι.

«Το χόρτο έχει μια υπέροχη πικράδα μαζί με μια ελαφριά γλυκύτητα, που δεν μοιάζει με κανενός άλλου και είναι σήμα κατατεθέν της κρητικής κουζίνας.

Είναι το περιβόητο σταμναγκάθι, που τα τελευταία χρόνια έχει κουρσέψει όλα τα γκουρμέ εστιατόρια της Ελλάδας -και όχι μόνο- ανακηρύσσοντας εαυτόν ως χόρτο απαραίτητο σε κάθε γαστρονομική αναζήτηση» είχε σημειώσει ο Δειπνητής στην «Ε»

.Αλλα ξεχωριστά προϊόντα που εξακολουθεί να παράγει η ελληνική γη, είναι: η κορινθιακή σταφίδα, ξερά σύκα Μεσσηνίας, Λακωνίας, Εύβοιας και Αττικής, τοματάκι της Σαντορίνης, κουμ-κουάτ της Κέρκυρας, πατάτες Νάξου, πεπόνι της Μυτιλήνης, καρπούζια της Μεσσηνίας, μανταρίνι Καλύμνου, νεροκρέμμυδο Ζακύνθου, η οινοποιήσιμη ποικιλία βαρτζαμί της Λευκάδας, φράουλες της Ηλείας, κάστανα της Λακωνίας και της Αρκαδίας, όσπρια της Δυτικής Μακεδονίας και του Εβρου, πατάτες των Σερρών, της Δράμας του Αμυνταίου και της Πελοποννήσου, θερμοκηπιακές καλλιέργειες της Κρήτης και της Πρέβεζας, οπωροκηπευτικά των Μεγάρων, ακτινίδια της Πιερίας, φάβα της Σαντορίνης, αχλάδια της Λέσβου. **

«Μανιτάρι τρούφα, μια δυναμική και αποδοτική καλλιέργεια» είναι το σύνθημα του Παύλου Μιχαηλίδη, από το Κιλκίς. Αφού επισκέφθηκε στο εξωτερικό εκτάσεις με αυτό το προϊόν και αφού μελέτησε τις ανακοινωμένες επιστημονικές έρευνες για τις δυνατότητες εξεύρεσης δενδρυλλίων εμβολιασμένων με τον μύκητα Τρούφα, άφησε τα 100 στρέμματα με τα σιτάρια που καλλιεργούσε και στράφηκε στην τρούφα. Σύμφωνα με πληροφορίες, στη χώρα μας είκοσι καλλιεργητές από διάφορες περιοχές της Ελλάδας έχουν επενδύσει σήμερα το μέλλον τους στην παραγωγή τρούφας, του πιο εκλεκτού εδέσματος στην ευρωπαϊκή κουζίνα, με την πιο... αλμυρή τιμή.

* Κρασί, φάβα και ντοματάκια είναι τα προϊόντα που παράγουν στη Σαντορίνη. Σύμφωνα με τον γεωπόνο Μάρκο Καφούρο, η παραγωγή είναι ικανοποιητική: για τη φάβα έχουμε 1.000 στρέμματα, για το ντοματάκι 250, με απόδοση 150 τόνους ετησίως. «Είναι ικανοποιητική η παραγωγή, αρκεί να έχει βρέξει Μάρτη και Απρίλη. Πολλά νέα παιδιά στρέφονται στην ντόπια γεωργία και γίνονται αγρότες. Αυτό είναι πολύ αισιόδοξο για μας».* Ο Θανάσης Καρτάλης είναι 43 ετών και εδώ και λίγο καιρό καλλιεργεί στην Ξάνθη 10 στρέμματα με ροδιές. «Η πρώτη παραγωγή ήταν 400 κιλά ανά στρέμμα. Τα πρώτης κατηγορίας τα στέλνουμε στη Ρωσία για βρώση, τα άλλα για χυμό. Είναι μια εναλλακτική καλλιέργεια, που πιστεύουμε ότι στο μέλλον θα αποδώσει πιο πολύ».

Στην ίδια περιοχή έχει ξεκινήσει και η παραγωγή ακτινιδίων και μήλων παράλληλα με τα σιτηρά και το βαμβάκι.*

Αφησε τη συμβατική γεωργία και καλλιεργεί βιολογικά σιτηρά, όσπρια, ψυχανθή, ζωοτροφές. Ο 46άχρονος Στέργιος Τσιμνιόπουλος από τα Γρεβενά μάς λέει ότι η δυκολία και το κόστος της παραγωγής ξεκινούν μετά τη σπορά, αφού δεν χρησιμοποιούν φυτοφάρμακα και λιπάσματα, άρα η απόδοση είναι πολύ μικρότερη. «Εμείς επιμένουμε, διότι έτσι θα πάμε μπροστά τη γεωργία μας και θα έχουμε καλύτερα αγροτικά προϊόντα».

Το ροδάκινο είναι καλοκαιρινό, δροσερό, χυμώδες και ανεπανάληπτο. Ήταν το φρούτο που τα τελευταία χρόνια είχε απασχολήσει τη πολιτική σκηνή γιατί ήταν πλεονασματικό και εκτός αυτού ποτέ μέχρι τώρα δεν υπήρχε επιδότηση. Απασχολούσε άλλοτε για τη τιμή του, πότε για τους συνεταιρισμούς, αλλά και γενικότερα για τη προοπτική του ως εθνικό προϊόν. Το συμπύρηνο ροδάκινο κατέχει την πρώτη θέση στην παγκόσμια αγορά.

Η ροδακινιά θεωρείται "Το Δέντρο της Ζωής του Επίγειου Παραδείσου", που παρέχει στους ανθρώπους ζωή και χαρά. Ο ανθός της ροδακινιάς συμβολίζει την άνοιξη, την αναγέννηση και ως συνέπεια τη γονιμότητα.

Στο νομό Ημαθίας οι καλλιεργούμενες εκτάσεις φθάνουν στο 43% της συνολικής επιφάνειας. Το Βελβενδό Κοζάνης εδώ και τρία χρόνια καλλιεργεί το φημισμένο ως καλύτερο ροδάκινο της Ευρώπης με ολοκληρωμένη καλλιέργεια, τη μικρότερη δηλαδή δυνατή χρήση χημικών ζιζανιοκτόνων και λιπασμάτων.

πολιτισμός 10.000 ετών

Η Ελλάδα θεωρείται μια από τις σημαντικότερες χώρες στον πλανήτη όσον αφορά το φυτικό καλλιεργήσιμο γενετικό υλικό, καθώς η γεωργία στην περιοχή μας ξεκίνησε πριν από περίπου 10.000 χρόνια. Επίσης, γεωγραφικά, βρίσκεται στο σημείο εξάπλωσης των ποικιλιών, ενώ τα διαφορετικά μικροκλίματα της χώρας βοήθησαν την ανάπτυξη χιλιάδων ποικιλιών.

Σύμφωνα με τον κ. Σαϊνατούδη από την Εναλλακτική Κοινότητα «Πελίτι»[ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΣΤΕ ΓΝΗΣΙΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΣΠΟΡΟΥΣ], οι εντόπιες ποικιλίες έχουν ορισμένα ανεκτίμητα φυσικά χαρακτηριστικά. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά, αν μια ασθένεια πλήξει σήμερα μια καλλιέργεια, μπορεί να αποβεί μοιραία για την παραγωγή ολόκληρης της χώρας, καθώς οι σύγχρονες ποικιλίες, όπως προαναφέρθηκε, έχουν περιορισμένη γενετική βάση. «Κάποιες όμως παραδοσιακές καλλιέργειες θα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν καλύτερα στις δύσκολες συνθήκες» επισημαίνει. Και αυτό διότι, όπως λέει η κυρία Αικατερίνη Τράκα-Μαυρωνά, ερευνήτρια στο Κέντρο Γεωργικής Ερευνας Βόρειας Ελλάδας, οι παλιές εγχώριες ποικιλίες αποτελούν τεράστια πηγή γενετικής παραλλακτικότητας που υπάρχει στη φύση, και συνεπώς εξασφαλίζουν όχι μόνο υψηλοαποδοτικές ποικιλίες όταν διασταυρώνονται ποικιλίες απομακρυσμένες γενετικά (από διάφορες περιοχές), αλλά και βελτίωση των ποιοτικών γνωρισμάτων.

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΣΤΕ ΓΝΗΣΙΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΣΠΟΡΟΥΣ