ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΜΟΝΕΤΑΡΙΣΜΟΣ; Ο «αστικός» φιλελευθερισμός έχει πλέον πάψει να υπάρχει, επειδή οι εταιρείες εξελίχθηκαν σε πολυεθνικά μονοπώλια, για τα οποία ισχύει το «too big to fail – too big to jail» - ενώ η Δημοκρατία «εξελίσσεται» σε έναν απολυταρχικό καπιταλισμό «τύπου Κίνας»

“Η μοναδική μας προστασία απέναντι στις τοκογλυφικές αγορές και στα πολυεθνικά μονοπώλια είναι η Πολιτική. Η μοναδική μας προστασία απέναντι στους πολιτικούς είναι οι ενεργοί, υπεύθυνοι και σωστά ενημερωμένοι Πολίτες - οι οποίοι ψηφίζουν οι ίδιοι τους νόμους, ελέγχουν το δημόσιο και καθορίζουν την κυβερνητική Πολιτική, με την εγκαθίδρυση της άμεσης Δημοκρατίας.

Φυσικά είναι απαραίτητος ο λογιστικός έλεγχος του χρέους σε όλα τα κράτη, εάν επιθυμούμε να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη στην Πολιτική. Επίσης, η εύρεση όλων των ενόχων, αυτών δηλαδή που τυχόν οδηγούν την εκάστοτε πατρίδα τους στη χρεοκοπία, κατά το πρόσφατο παράδειγμα της Ισλανδίας – εκτός αυτού, η παραδειγματική τιμωρία τους”.     

Ανεξάρτητα από την εισαγωγή μας, στα πλαίσια μίας διαδικτυακής συζήτησης, τέθηκαν κάποιες ερωτήσεις και δόθηκαν ορισμένες απαντήσεις, τις οποίες παραθέτουμε στο κείμενο που ακολουθεί:

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ο καπιταλισμός είναι ένα οικονομικό σύστημα, το οποίο βασίζεται, μεταξύ άλλων, στην αέναη ανάπτυξη, όπως λέτε. Πόσο βιώσιμο μπορεί να είναι ένα σύστημα που εξαντλεί τους πόρους του πλανήτη, στα πλαίσια της συνεχούς ανάπτυξης - οι οποίοι πόροι, σύμφωνα με πολλούς, δεν είναι ανεξάντλητοι, χωρίς ταυτόχρονα να φροντίζει για την οικολογική ανανέωση αυτών;

Αυτό που γίνεται σήμερα είναι μια φυσιολογική εξέλιξη του καπιταλισμού που βαδίζει προς την αυτοκαταστροφή του, σύμφωνα με την μαρξιστική σκέψη (αναντιστοιχία και αντίθεση των σχέσεων παραγωγής με τις παραγωγικές δυνάμεις), ή απλώς μία προσωρινή στρέβλωση του συστήματος που κάποια στιγμή θα διορθωθεί;

Πόση ομοιότητα υπάρχει μεταξύ της παγκόσμιος οικονομικής κρίσης του 1929, η οποία οδήγησε στην «δημιουργική καταστροφή», μέσω του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου που ακολούθησε; Αν υπάρχει μεγάλη ομοιότητα, ελλοχεύει ο κίνδυνος νέων πολέμων «δημιουργικής καταστροφής»;

Μπορεί ο σημερινός καπιταλισμός να διορθώσει την καταστροφική πορεία του υιοθετώντας εκ νέου τις συνταγές του Keynes, ή λόγω της παγκοσμιοποίησης αυτό είναι πρακτικά ανέφικτο, εκτός εάν έχουμε καταστροφές μέσω πολέμων; Ο παλαιός φιλελευθερισμός πόση σχέση και ομοιότητα έχει με τον σημερινό νεοφιλελευθερισμό;

Πόσο βιώσιμο είναι το σημερινό καπιταλιστικό σύστημα, όταν για να βγουν υπερκέρδη ή για να μην μειωθεί το ποσοστό του κέρδους, προσπαθεί μέσω της κρατικής καταστολής και των διορισμένων «τεχνοκρατικών» κυβερνήσεων να επιβάλει μισθούς Βουλγαρίας και Κίνας - το κυριότερο, να εξαφανίσει την αστική δημοκρατία η οποία ήταν, παλαιότερα τουλάχιστον, απαραίτητη για την καπιταλιστική ανάπτυξη; Δηλαδή, εάν έχουμε αντίθεση παραγωγικών σχέσεων και παραγωγικών δυνάμεων και ταυτόχρονα επιβολή φεουδαρχικού τύπου ηγεσιών, όλες αυτές οι αντιθέσεις που θα οδηγήσουν;

Οι μισθοί σε ένα κράτος με καπιταλιστικό σύστημα έχουν σχέση με την παραγωγικότητα και την δυναμική της οικονομίας ή όχι; Και εάν έχουν πως μπορεί να συμβαδίσει αυτό με τα 150 ευρώ μισθού που θέλουν να επιβάλουν σαν κατώτερο ελληνικό μισθό; Αν καταφέρουν να επιτύχουν το παραπάνω, σε  συνδυασμό με τις προς το παρόν ακριβότερες τιμές βασικών προϊόντων, σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη, πόσο χρονικό διάστημα μπορεί αυτό να κρατήσει, χωρίς να ακολουθήσουν ανεξέλεγκτες κοινωνικές αντιδράσεις και συγκρούσεις;

Με το ψευτοκούρεμα του PSI και με την ψήφιση της νέας δανειακής σύμβασης, με την οποία το μεγαλύτερο χρέος της Ελλάδας γίνεται διακρατικό, πόσο εφικτό είναι να χρεοκοπήσουμε στο μέλλον και να φορτωθούν τα βάρη οι πολίτες των κρατών που μας δανείζουν; Τι επιπτώσεις θα έχει μία τέτοιου είδους χρεοκοπία στην Ευρώπη; Μήπως το «μυστικό σενάριο» των δανειστών και των τραπεζιτών είναι η «απαγόρευση» της χρεοκοπίας της Ελλάδας και η αποπληρωμή του ελληνικού χρέους αποκλειστικά από το ξεπούλημα των πλουτοπαραγωγικών πηγών, τωρινών και μελλοντικών, της Ελλάδας;

Και κάνω αυτή την τελευταία σκέψη διότι από τα λίγα οικονομικά που έχω μάθει είναι φύσει αδύνατον, με την δραματική συρρίκνωση του ΑΕΠ που μας ετοιμάζουν, να ξεπληρώσουμε φυσιολογικά τα χρέη μας – ενώ υφίσταται επί πλέον κίνδυνος μη επιβίωσης.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Η μέχρι σήμερα ανάπτυξη εντός του καπιταλιστικού συστήματος δεν ήταν γραμμική, αλλά ένας ανοδικός σπειροειδής κύκλος – όπου στο εκάστοτε «ναδίρ» εισερχόμαστε μετά από μία «δημιουργική καταστροφή» (στην περίπτωση κρατών, οι πόλεμοι, η εισβολή του ΔΝΤ, η οποία ουσιαστικά δεν διαφέρει από έναν πόλεμο, αφού αφήνει στο πέρασμα της ανάλογες καταστροφές, η κατάρρευση ενός πολιτικού συστήματος κλπ.). Όσον αφορά τους φυσικούς πόρους του πλανήτη, είναι σωστό πως ο καπιταλισμός τους εξαντλεί «παράλογα» – δεν πρόκειται όμως να αναλωθούν τόσο σύντομα, όσο νομίζουμε.

Κατά την άποψη μου (μεσοπρόθεσμα, αφού όπως πολύ σωστά είπε ο Keynes, «μακροπρόθεσμα θα έχουμε όλοι πεθάνει», ενώ φυσικά δεν ζούμε σε έναν «άτρωτο» πλανήτη), αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι μία προσωρινή στρέβλωση του συστήματος, από μία ελιτίστικη ομάδα (τράπεζες, καρτέλ, λέσχες κλπ.) - η οποία επεμβαίνει στο «σύστημα», επιθυμώντας ουτοπικά να κυριαρχήσει στον πλανήτη (σημειώστε ότι, οι οικονομικές προβλέψεις είναι τόσο δύσκολες, όσο και οι μετεωρολογικές – ενώ κανένας δεν μπορεί να επηρεάσει τον καιρό, όσο και αν συνωμοτεί εναντίον του). Πάνω από διακόσια χρόνια τώρα αναμένεται από πολλούς η αυτοκαταστροφή του καπιταλισμού – μέχρι στιγμής πάντως, μάταια.     

Υπάρχει εξαιρετικά μεγάλη ομοιότητα της σημερινής κρίσης, με αυτήν του 1929, οπότε δεν αποκλείονται οι συμβατικοί πόλεμοι – αν και οι οικονομικοί, όπως τους βιώνουμε σήμερα, δεν είναι λιγότερο επεκτατικοί ή καταστροφικοί (βλ. Γερμανία, Η.Π.Α. κλπ.). Δυστυχώς για εμάς στη Δύση (ευτυχώς ίσως για τον υπόλοιπο πλανήτη), η κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων (Σοβιετική Ένωση, Κίνα κλπ.), άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου – αφού επέτρεψε την είσοδο στο καπιταλιστικό σύστημα σε δισεκατομμύρια (πεινασμένους) νέους εργαζομένους και σε επιχειρήσεις πολύ χαμηλού εργατικού κόστους.

Η επιστροφή στον Keynes είναι μάλλον απίθανη, υπό τις παρούσες συνθήκες – ενώ επικρατεί ένας «παρεμβατικός μονεταρισμός», αν μπορεί κανείς να το ορίσει έτσι (μία μονεταριστική πολιτική δηλαδή, η οποία όμως επιτρέπει μεγάλες παρεμβάσεις των κρατών στην οικονομία, ενώ δεν θα έπρεπε). Ο μονεταρισμός (M.Friedman – Σχολή του Σικάγου, νεοφιλελεύθερη θεωρία) πιστεύει ότι, το βασικότερο μέσον για τον έλεγχο της Οικονομίας είναι η ποσότητα του χρήματος – όπου η μεγάλη αύξηση της οδηγεί σε πληθωρισμό, ενώ η απότομη μείωση της σε αποπληθωρισμό (επιλέγεται η σχετικά σταθερή ποσότητα χρήματος).

Ειδικότερα ο Friedman, ερευνώντας εμπειρικά την προσφορά και τη ζήτηση χρήματος στην αμερικανική οικονομική ιστορία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, η κρίση του 1929 οφείλετο στη μεγάλη μείωση της προσφοράς χρήματος – ενώ η μονεταριστική πολιτική επικράτησε στις Η.Π.Α. το 1970, σαν αποτέλεσμα της πετρελαϊκής κρίσης, ταυτόχρονα με την αύξηση της ανεργίας και τον πληθωρισμό που προκλήθηκαν. Κατά την άποψη του, σε γενικές γραμμές, η αύξηση της ποσότητας χρήματος πρέπει να είναι ανάλογη της αύξησης της παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών (εξίσωση: ποσότητα χρήματος Μ επί την ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος = επίπεδο τιμών επί το ΑΕΠ).    

Εκτός αυτού ο Friedman θεωρεί ότι, η κεντρική κινητήρια δύναμη της κατανάλωσης δεν είναι το τρέχον εισόδημα, αλλά το αναμενόμενο σε όλη τη διάρκεια της ζωής κάθε ανθρώπου (η πρώτη κεντρική τράπεζα που υιοθέτησε τον έλεγχο της Οικονομίας μέσω της ποσότητας χρήματος, ήταν η γερμανική Bundesbank το 1974).

Αυτό που συμβαίνει όμως σήμερα (προηγήθηκε η Ιαπωνία το 1990), όπου η ΕΚΤ μεγεθύνει συνεχώς την ποσότητα χρήματος, χωρίς να αυξάνεται η παραγωγή ή/και η κατανάλωση, ούτε οι τιμές των προϊόντων, οπότε βιώνουμε ύφεση και αποπληθωρισμό (η αύξηση των τιμών στην Ελλάδα οφείλεται στους φόρους – ενώ σύντομα θα μειωθούν οι τιμές), είναι κάτι εντελώς διαφορετικό – οφείλεται δε πιθανότατα στην παγκοσμιοποίηση, η οποία «απαιτεί» μία νέα, δική της οικονομική θεωρία (τα επί πλέον χρήματα διατίθενται είτε κερδοσκοπικά, στα χρηματιστήρια δηλαδή, είτε τοποθετούνται σε άλλες οικονομίες – κυρίως στις αναπτυσσόμενες).   

Ο παλαιός «αστικός» φιλελευθερισμός (ελεύθερη αγορά, με κέντρο βάρους τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και σε συνθήκες Δημοκρατίας), έχει πλέον πάψει να υπάρχει – επειδή οι εταιρείες εξελίχθηκαν σε πολυεθνικά μονοπώλια (για τα οποία πιστεύεται σήμερα το γνωστό «too big to fail – too big to jail»), ενώ η Δημοκρατία «εξελίσσεται» στον απολυταρχικό καπιταλισμό «τύπου Κίνας».

Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει τη βιωσιμότητα της νέας αυτής τάξης πραγμάτων, την οποία φαίνεται, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, να αποδέχονται αδιαμαρτύρητα οι Πολίτες – οι οποίοι δεν αντιτίθενται στις διορισμένες τεχνοκρατικές κυβερνήσεις, έχοντας απογοητευθεί προφανώς από τη διαφθορά, από τη διαπλοκή και από την εξουσιομανία των δημοκρατικά εκλεγμένων.

Οι μισθοί έχουν άμεση σχέση με την κερδοφορία των επιχειρήσεων - όχι φυσικά με την παραγωγικότητα, αλλά με την ανταγωνιστικότητα (δυναμική της οικονομίας), σε κάποιο βαθμό. Οι χαμηλοί μισθοί είναι ιδιαίτερα σημαντικοί στη Δύση, στην οποία υπερτερεί ο κλάδος των υπηρεσιών – όπου η αύξηση της παραγωγικότητας είναι πιο δύσκολη από τεχνολογικής πλευράς, σε σχέση με τη βιομηχανία. Η ανεργία είναι σκόπιμη – αφού, εάν δεν υπήρχε, θα ήταν αδύνατον να αποδεχθούν οι εργαζόμενοι τέτοιες μειώσεις μισθών. Για πρώτη φορά στην ιστορία γίνονται αποδεκτές μειώσεις των ονομαστικών αμοιβών από τα συνδικάτα – γεγονός που προκάλεσε η «πυροδότηση» της ανεργίας από το ΔΝΤ, σε συνδυασμό με τις ανοδικές τιμές (στασιμοπληθωρισμός).    

Οι χαμηλοί μισθοί που θέλουν να επιβάλλουν οι ηγετικές οικονομίες στις δυτικές αποικίες τους, είναι το αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης – κυρίως επειδή η αύξηση της κατανάλωσης αναμένεται να είναι μεγαλύτερη στις αναπτυσσόμενες χώρες (Κίνα κλπ.), οπότε δεν έχουν λόγο να αυξάνουν τους μισθούς στη Δύση, για να υποστηρίζουν την κατανάλωση. Στόχος τους είναι σήμερα η είσπραξη των πάσης φύσεως δανείων (άρα η λιτότητα των «πελατών» τους), με τα οποία παγιδεύτηκαν στο παρελθόν οι καταναλωτές και τα ανόητα κράτη.    

Ο συνδυασμός των χαμηλών μισθών και εισοδημάτων, με την υπερφορολόγηση και το ακριβό κόστος ζωής είναι πράγματι εκρηκτικός – ενώ είναι πολύ πιθανόν να χρεοκοπήσουμε ξανά στο εγγύς μέλλον και να φορτωθούν τα βάρη οι πολίτες των κρατών που μας δανείζουν. Οι επιπτώσεις μίας δεύτερης Ελληνικής χρεοκοπίας, η οποία θα ήταν καταστροφική το 2010 για την Ευρώπη (ένα από τα διαπραγματευτικά πλεονεκτήματα που «ξεπουλήσαμε»), δεν είναι πλέον τόσο μεγάλες – ενώ περιορίζονται καθημερινά.

Φυσικά δεν είναι απίθανο ένα κάποιο «μυστικό σενάριο» των δανειστών και των τραπεζιτών, με στόχο την «απαγόρευση» της χρεοκοπίας της Ελλάδας και την αποπληρωμή του ελληνικού χρέους, αποκλειστικά και μόνο από το ξεπούλημα των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας μας – σημερινών και μελλοντικών.

Τέλος, υπάρχουν πολλά κόμματα που θέλουν να διώξουν το ΔΝΤ και τη Γερμανία, καθώς επίσης να οδηγήσουν την Ελλάδα στην έξοδο από την κρίση. Δεν βλέπω όμως να έχει κάποιο τις απαιτούμενες προϋποθέσεις (στελέχη κλπ.), ενώ θεωρώ πολύ δύσκολο το να λειτουργήσει κάτι σωστά, στηριζόμενο σε φθαρμένα υλικά και σε σαθρές βάσεις. Κανένα κόμμα δεν δίνει συγκεκριμένες απαντήσεις στα θέματα που μας απασχολούν, ενώ κυριαρχεί η υπεκφυγή και η προστασία των κεκτημένων («καρέκλες») – γεγονός που μάλλον θα αλλάξει, μετά από τυχόν κάποια «δημιουργική καταστροφή».      

ΥΓ: Ο κανόνας, ο οποίος ισχύει ανέκαθεν για τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικές κρίσεις, είναι το ότι, η αναδιάρθρωση δεν πρέπει να διαρκεί πάνω από τρία συνολικά χρόνια: το δύσκολο πρώτο έτος (στο οποίο υπερισχύουν οι μειώσεις των δαπανών και μία οδυνηρή λιτότητα-σοκ), το δεύτερο έτος της σταθεροποίησης (όπου δεν υιοθετείται κανένα άλλο μέτρο, αλλά επιδρούν αυτά που έχουν ήδη ληφθεί) και το τρίτο της ανάπτυξης. Εάν δεν εφαρμοσθεί με την παραπάνω χρονική σειρά και διάρκεια η στρατηγική αναδιάρθρωσης και επανεκκίνησης, τότε όλοι οι συμμετέχοντες «καίγονται» - η εμπιστοσύνη στα μέτρα και στη διοίκηση (management) χάνεται, ενώ η επιχείρηση οδηγείται στη χρεοκοπία.      

Αθήνα, 03. Απριλίου 2012

άπό