Η παραγραφη των χρεων γινοταν στο Δημοκρατικο Πολιτευμα της Αρχαιας Αθηνας. ...
Ο Σόλων δε θα πετύχαινε ίσως ασφαλώς ποτέ την άφεση των χρεών που ονομάστηκε Σεισάχθεια, με ευχολόγια, χωρίς την στήριξη ενός οργανωμένου λαϊκού κινήματος και μιας αποφασισμένης βάσης. Μιλώντας σε μια παρέα δίπλα στη θάλασσα, εκεί γύρω στο Δεκαπενταύγουστο, η συζήτηση γύρισε στην δημόσια πράγματα. Στην ομήγυρη συμμετείχαν πρόσωπα με ιδιαίτερα υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Όλοι πτυχιούχοι με μεταπτυχιακά, οι περισσότεροι με διδακτορικά, όλοι με θέσεις υψηλές και με σταδιοδρομίες λαμπρές. Χαλάρωναν εκεί στην αμμουδιά, κουβεντιάζοντας ...; Κάποια στιγμή σχολιάζοντας την οικονομική κατάσταση, κάποιος ανέφερε την λέξη «σεισάχθεια». Η συζήτηση άναψε. Αλλά όχι για όλους. Οι κάπως μεγαλύτεροι - πάνω από τα 40 ας πούμε - έσπευσαν να πουν τη γνώμη τους. Οι νεώτεροι σώπασαν περίεργα. Μέχρι που κάποιος αποτόλμησε να ρωτήσει: - Τι θα πει σεισάχθεια, βρε παιδιά; Οι μεγαλύτεροι κεραυνοβολήθηκαν: Δεν φαντάζονταν ότι υπάρχουν μορφωμένα άτομα που δεν γνωρίζουν (ή, έστω, δεν θυμούνται πια) την έννοια αυτή. Αμέσως δόθηκαν οι απαραίτητες εξηγήσεις. Σεισάχθεια είναι η ανακούφιση της κοινωνίας από το βάρος εξυπηρέτησης συσσωρευμένου χρέους. Όταν το «άχθος» (βάρος) «αποσείεται» (μικραίνει σημαντικά ή εξαλείφεται ακόμα). Έμεινε στην Ιστορία από την κοινωνική μεταρρύθμιση του Σόλωνα, στην προ-κλασική αρχαία Αθήνα, εκεί στις αρχές του 6ου π. Χ αιώνα ...; Σε κάθε ιστορική εποχή όταν το χρέος της κοινωνίας γίνεται δυσβάστακτο και δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί πλέον, υπάρχει παράλυση, οικονομική συρρίκνωση, πολιτική αποσταθεροποίηση και πολιτιστική καθίζηση. - Αν δεν ανακοπεί αυτή η «κάτω βόλτα» από μέτρα σεισάχθειας, η κοινωνία βυθίζεται στην πλήρη παρακμή. - Αν, αντίθετα, υπάρξουν μέτρα σεισάχθειας, η οικονομική ανάκαμψη είναι άμεση και η κοινωνική αναζωογόνηση συνήθως θεαματική. Η Ιστορία μας τη διδάσκει. Στην αρχαϊκή Αθήνα του 6ου αιώνα π.Χ. τα χρέη των άλλων τάξεων προς την οικονομική ολιγαρχία της πόλης, που δάνειζε χρήματα με υπέρογκους τόκους, είχαν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη. Η έγγεια ιδιοκτησία σπίτια και αγροί, στο σύνολό της ήταν υποθηκευμένη. Μάλιστα, λόγω του αναπαλλοτρίωτου τότε της οικογενειακής περιουσίας, όπως λέει ο σοφός Γάλλος ανθρωπολόγος και ιστορικός Louis Gernet, οι κύριοι των ενυπόθηκων αγρών ή σπιτιών οφειλέτες, ήσαν υποχρεωμένοι να εξοφλήσουν με το σώμα τους, δεχόμενοι να πουληθούν ως δούλοι από τους επισπεύδοντες δανειστές τους. Αυτά συνέβαιναν τότε, και είχαν δημιουργήσει κατάσταση εκρηκτική στην Αθήνα του 6ου προς 5ο αιώνα. Συνέβη τότε κάτι, μας λένε, μοναδικό στην παγκόσμια ιστορία. Επενέβη ο αριστοκράτης Σόλων «πείθοντας» τους δανειστές - τοκογλύφους της ολιγαρχίας να χαρίσουν τα χρέη στους Αθηναίους πιστωτές τους. ΄Ετσι έγινε, μας λένε, το πράγμα, κι έχουν απαίτηση να τους πιστέψουμε : χαρίστηκαν ( ! ), λέει, οι οφειλές και κατόπιν αφαιρέθηκαν από τα σπίτια και τα χωράφια οι μισητοί ατιμωτικοί «όροι» - επιγραφές πάνω σε μάρμαρο, που δήλωναν το ποσό της οφειλής μαζί με τους τόκους. ΄Εγινε, όπως θα λέγαμε σήμερα, ή άρση των υποθηκών. Η αιματοχυσία αποφεύχθηκε και η πόλη σώθηκε. Πράγματι. Πώς επιτεύχθηκε αυτό το ανεπανάληπτο «θαύμα», παραμένει ένα μυστήριο. Κανείς, ποτέ, δε μας το εξήγησε πειστικά. Η λύση του αινίγματος μπορεί να είναι πολύ πιο απλή απ' όσο φανταζόμαστε. Ο Σόλων δε θα πετύχαινε ίσως ασφαλώς ποτέ την άφεση των χρεών που ονομάστηκε Σεισάχθεια, με ευχολόγια, χωρίς την στήριξη ενός οργανωμένου λαϊκού κινήματος και μιας αποφασισμένης βάσης. Δεν πρέπει επομένως να φανταστούμε ότι συμφωνήθηκε πρώτα φιλικά η άφεση των χρεών και μετά αφαιρέθηκαν οι «όροι» με κοινή συμφωνία των μερών, αλλά μάλλον το αντίθετο. Την κρίσιμη νύχτα πριν απ' την αυγή της ημέρας που θα γινόταν η αναγκαστική είσπραξη των χρεών, με την πώληση ως δούλων των οφειλετών, θα πρέπει ν' αφαιρέθηκαν και να «εξαφανίστηκαν», το πιθανότερο να ρίχτηκαν σε ασβεστοκάμινα, οι μαρμάρινοι «όροι», που η σκαπάνη των αρχαιολόγων μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να εντοπίσει το παραμικρό τους ίχνος ! Δεν χρησιμοποιήθηκαν ούτε ως οικοδομικό υλικό σε μεταγενέστερες οικοδομές, όπως έχει συμβεί με άλλα αρχαία μνημεία. Όταν έφτασαν επί τόπου οι δανειστές με τα εκτελεστικά τους όργανα, βρήκαν τα κτήματα «καθαρά» από «όρους» και μπροστά τους ένα λαό αποφασισμένο κι ένα τετελεσμένο γεγονός. Οι Αθηναίοι οφειλέτες είχαν πάρει στα χέρια τους την κατάσταση, είχαν αφαιρέσει και πετάξει τους «όρους», επιβάλλοντας «από κάτω», de facto, το σβήσιμο των χρεών, τη σεισάχθεια. Ο Σόλων απλώς παρενέβη με το κύρος του ονόματός του, για να νομιμοποιήσει μια τελειωμένη κατάσταση. ΄Ετσι έγινε η Σεισάχθεια στον καιρό του Σόλωνα, το πολιτικό της μήνυμα όμως, αν το διαβάσουμε σωστά, παραμένει επίκαιρο μέχρι σήμερα. Η ιστορία της Ρώμης (από τους αδελφούς Γράκχους ως τον Διοκλιτιανό), αλλά και του Βυζαντίου, είναι γεμάτη τέτοια παραδείγματα. Η νεώτερη ευρωπαϊκή ιστορία το ίδιο. Και η Αμερική δεν αποτελεί εξαίρεση ...; Ακόμα και ο πληθωρισμός είναι μια «νομισματική σεισάχθεια» που επιδρά μέσω απαξίωσης του συσσωρευμένου χρέους - αλλά με παρενέργειες πολύ οδυνηρές για όλους ...; Ή αλλιώς ο πληθωρισμός είναι η εκδίκηση στους τοκογλύφους. Αν γίνει έγκαιρα η σεισάχθεια και περιοριστούν οι τοκογλυφικές πρακτικές, τότε δεν χρειάζεται πληθωρισμός στη συνέχεια ...; Όσο περισσότερο στηρίζεται μια κοινωνία στο χρήμα τόσο περισσότερο απαραίτητο είναι να εμποδιστούν όσοι διαχειρίζονται το χρήμα να λειτουργήσουν ως καρτέλ (έννοια πολύ συγγενής προς τη νόμιμη τοκογλυφία). Η κυκλοφορία του χρήματος δεν πρέπει να οδηγεί σε υπερβολική συγκέντρωση ισχύος, ούτε σε ασφυκτικό έλεγχο πάνω στην υπόλοιπη οικονομία. Η αγορά απαιτεί συνεχή διάχυση: εισοδήματος, πλούτου ευημερίας και ιδεών. Αν η συγκέντρωση (τραπεζικής) ισχύος εμποδίζει τη διάχυση, τότε ο δυναμισμός του συστήματος αναστέλλεται. Και το ίδιο το σύστημα της αγοράς - που είναι εξ ορισμού ιδιαίτερα δυναμικό και δεν αντέχει καθεστώς ασφυξίας - καταρρέει. Η σημερινή διεθνής κρίση είναι αποτέλεσμα μιας τέτοιας υπερβολικής κυριαρχίας των τραπεζών στη διεθνή οικονομία (μέσω των χρηματο-οικονομικών υπηρεσιών). Ιδιαίτερα στην Ευρώπη η κυριαρχία αυτή υπήρξε πολύ έντονη. Στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι συντριπτική. Τα μέτρα που λήφθηκαν διεθνώς - εξ αιτίας της κρίσης και για την αντιμετώπισή της - οδήγησαν στον εκμηδενισμό των βασικών επιτοκίων, κι επιδίωκαν ακριβώς αυτό: να ανακουφίσουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους που είχε ήδη συσσωρευτεί από κυβερνήσεις και ιδιώτες κατά τα προηγούμενα χρόνια. Ήταν, δηλαδή, ένα μέτρο σεισάχθειας σε διεθνή κλίμακα. Δυστυχώς, αυτή η παγκόσμια σεισάχθεια δεν έφτασε ποτέ στην Ελλάδα! Εδώ το ανεξέλεγκτο τραπεζικό κατεστημένο δεν επέτρεψε να «περάσει» η χωρίς προηγούμενο μείωση του ευρω-επιτοκίου στους έλληνες δανειολήπτες. Στην Ελλάδα δεν έχουμε «ελεύθερη τραπεζική αγορά» - έχουμε ένα σκληροπυρηνικό κι άκαμπτο τραπεζικό καρτέλ. Που όσο ανέβαιναν το βασικό ευρω-επιτόκιο (πριν ξεσπάσει η κρίση) ανέβαζαν τις τοκοχρεολυτικές δόσεις των οφειλετών τους, αλλά όταν άρχισαν να υποχωρούν τα ευρω-επιτόκια (μετά την κρίση) δεν μείωσαν αντίστοιχα τις μηνιαίες δόσεις των δανειοληπτών. Η σεισάχθεια έγινε παντού αλλού. Αλλά δεν ήλθε ποτέ στην Ελλάδα. Αν λειτουργούσαν ως «τραπεζική αγορά» κι όχι ως αδίστακτο καρτέλ, τότε η μέση ελληνική κοινωνία θα ανακουφιζόταν γύρω στα 1000 ευρώ το μήνα! Και βέβαια, η κρίση θα είχε ήδη ξεπεραστεί στην Ελλάδα - όπως αρχίζει ήδη να ξεπερνιέται (υπό πολύ πιο δύσκολες συνθήκες ανεργίας) στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιαπωνία μάλλον και στις ΗΠΑ ...; Εδώ όμως, η σεισάχθεια δεν έφτασε ποτέ. Κι αν θέλει η κυβέρνηση να κάνει κάτι αληθινά δραστικό, επαναστατικό και ταυτόχρονα σύμφωνο με τις νέες διεθνείς τάσεις στην παγκόσμια οικονομία, ας σπάσει επιτέλους το τραπεζικό καρτέλ: να υποχρεωθούν οι τράπεζες να μειώσουν άμεσα τις τοκοχρεολυτικές μηνιαίες δόσεις των δανειοληπτών. Αυτό θα είναι η μεγαλύτερη, η πιο ουσιαστική, η πιο αποτελεσματική μεταρρύθμιση. Και προϋπόθεση για όλες τις άλλες. Σεισάχθεια τώρα! Ή μάλλον να επανεισάγουμε στην σύγχρονη Ελλάδα μια έννοια που γεννήθηκε εδώ, σήμερα αποδίδει παντού αλλού και σε μας παραμένει άγνωστη. Τόσο άγνωστη που κατάντησε σχεδόν «απαγορευμένη». Την έχουμε αποσιωπήσει σε τέτοιο σημείο, που την αγνοούν πια οι πάντες. Σεισάχθεια τώρα!
Ο Σόλων δε θα πετύχαινε ίσως ασφαλώς ποτέ την άφεση των χρεών που ονομάστηκε Σεισάχθεια, με ευχολόγια, χωρίς την στήριξη ενός οργανωμένου λαϊκού κινήματος και μιας αποφασισμένης βάσης. Μιλώντας σε μια παρέα δίπλα στη θάλασσα, εκεί γύρω στο Δεκαπενταύγουστο, η συζήτηση γύρισε στην δημόσια πράγματα. Στην ομήγυρη συμμετείχαν πρόσωπα με ιδιαίτερα υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Όλοι πτυχιούχοι με μεταπτυχιακά, οι περισσότεροι με διδακτορικά, όλοι με θέσεις υψηλές και με σταδιοδρομίες λαμπρές. Χαλάρωναν εκεί στην αμμουδιά, κουβεντιάζοντας ...; Κάποια στιγμή σχολιάζοντας την οικονομική κατάσταση, κάποιος ανέφερε την λέξη «σεισάχθεια». Η συζήτηση άναψε. Αλλά όχι για όλους. Οι κάπως μεγαλύτεροι - πάνω από τα 40 ας πούμε - έσπευσαν να πουν τη γνώμη τους. Οι νεώτεροι σώπασαν περίεργα. Μέχρι που κάποιος αποτόλμησε να ρωτήσει: - Τι θα πει σεισάχθεια, βρε παιδιά; Οι μεγαλύτεροι κεραυνοβολήθηκαν: Δεν φαντάζονταν ότι υπάρχουν μορφωμένα άτομα που δεν γνωρίζουν (ή, έστω, δεν θυμούνται πια) την έννοια αυτή. Αμέσως δόθηκαν οι απαραίτητες εξηγήσεις. Σεισάχθεια είναι η ανακούφιση της κοινωνίας από το βάρος εξυπηρέτησης συσσωρευμένου χρέους. Όταν το «άχθος» (βάρος) «αποσείεται» (μικραίνει σημαντικά ή εξαλείφεται ακόμα). Έμεινε στην Ιστορία από την κοινωνική μεταρρύθμιση του Σόλωνα, στην προ-κλασική αρχαία Αθήνα, εκεί στις αρχές του 6ου π. Χ αιώνα ...; Σε κάθε ιστορική εποχή όταν το χρέος της κοινωνίας γίνεται δυσβάστακτο και δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί πλέον, υπάρχει παράλυση, οικονομική συρρίκνωση, πολιτική αποσταθεροποίηση και πολιτιστική καθίζηση. - Αν δεν ανακοπεί αυτή η «κάτω βόλτα» από μέτρα σεισάχθειας, η κοινωνία βυθίζεται στην πλήρη παρακμή. - Αν, αντίθετα, υπάρξουν μέτρα σεισάχθειας, η οικονομική ανάκαμψη είναι άμεση και η κοινωνική αναζωογόνηση συνήθως θεαματική. Η Ιστορία μας τη διδάσκει. Στην αρχαϊκή Αθήνα του 6ου αιώνα π.Χ. τα χρέη των άλλων τάξεων προς την οικονομική ολιγαρχία της πόλης, που δάνειζε χρήματα με υπέρογκους τόκους, είχαν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη. Η έγγεια ιδιοκτησία σπίτια και αγροί, στο σύνολό της ήταν υποθηκευμένη. Μάλιστα, λόγω του αναπαλλοτρίωτου τότε της οικογενειακής περιουσίας, όπως λέει ο σοφός Γάλλος ανθρωπολόγος και ιστορικός Louis Gernet, οι κύριοι των ενυπόθηκων αγρών ή σπιτιών οφειλέτες, ήσαν υποχρεωμένοι να εξοφλήσουν με το σώμα τους, δεχόμενοι να πουληθούν ως δούλοι από τους επισπεύδοντες δανειστές τους. Αυτά συνέβαιναν τότε, και είχαν δημιουργήσει κατάσταση εκρηκτική στην Αθήνα του 6ου προς 5ο αιώνα. Συνέβη τότε κάτι, μας λένε, μοναδικό στην παγκόσμια ιστορία. Επενέβη ο αριστοκράτης Σόλων «πείθοντας» τους δανειστές - τοκογλύφους της ολιγαρχίας να χαρίσουν τα χρέη στους Αθηναίους πιστωτές τους. ΄Ετσι έγινε, μας λένε, το πράγμα, κι έχουν απαίτηση να τους πιστέψουμε : χαρίστηκαν ( ! ), λέει, οι οφειλές και κατόπιν αφαιρέθηκαν από τα σπίτια και τα χωράφια οι μισητοί ατιμωτικοί «όροι» - επιγραφές πάνω σε μάρμαρο, που δήλωναν το ποσό της οφειλής μαζί με τους τόκους. ΄Εγινε, όπως θα λέγαμε σήμερα, ή άρση των υποθηκών. Η αιματοχυσία αποφεύχθηκε και η πόλη σώθηκε. Πράγματι. Πώς επιτεύχθηκε αυτό το ανεπανάληπτο «θαύμα», παραμένει ένα μυστήριο. Κανείς, ποτέ, δε μας το εξήγησε πειστικά. Η λύση του αινίγματος μπορεί να είναι πολύ πιο απλή απ' όσο φανταζόμαστε. Ο Σόλων δε θα πετύχαινε ίσως ασφαλώς ποτέ την άφεση των χρεών που ονομάστηκε Σεισάχθεια, με ευχολόγια, χωρίς την στήριξη ενός οργανωμένου λαϊκού κινήματος και μιας αποφασισμένης βάσης. Δεν πρέπει επομένως να φανταστούμε ότι συμφωνήθηκε πρώτα φιλικά η άφεση των χρεών και μετά αφαιρέθηκαν οι «όροι» με κοινή συμφωνία των μερών, αλλά μάλλον το αντίθετο. Την κρίσιμη νύχτα πριν απ' την αυγή της ημέρας που θα γινόταν η αναγκαστική είσπραξη των χρεών, με την πώληση ως δούλων των οφειλετών, θα πρέπει ν' αφαιρέθηκαν και να «εξαφανίστηκαν», το πιθανότερο να ρίχτηκαν σε ασβεστοκάμινα, οι μαρμάρινοι «όροι», που η σκαπάνη των αρχαιολόγων μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να εντοπίσει το παραμικρό τους ίχνος ! Δεν χρησιμοποιήθηκαν ούτε ως οικοδομικό υλικό σε μεταγενέστερες οικοδομές, όπως έχει συμβεί με άλλα αρχαία μνημεία. Όταν έφτασαν επί τόπου οι δανειστές με τα εκτελεστικά τους όργανα, βρήκαν τα κτήματα «καθαρά» από «όρους» και μπροστά τους ένα λαό αποφασισμένο κι ένα τετελεσμένο γεγονός. Οι Αθηναίοι οφειλέτες είχαν πάρει στα χέρια τους την κατάσταση, είχαν αφαιρέσει και πετάξει τους «όρους», επιβάλλοντας «από κάτω», de facto, το σβήσιμο των χρεών, τη σεισάχθεια. Ο Σόλων απλώς παρενέβη με το κύρος του ονόματός του, για να νομιμοποιήσει μια τελειωμένη κατάσταση. ΄Ετσι έγινε η Σεισάχθεια στον καιρό του Σόλωνα, το πολιτικό της μήνυμα όμως, αν το διαβάσουμε σωστά, παραμένει επίκαιρο μέχρι σήμερα. Η ιστορία της Ρώμης (από τους αδελφούς Γράκχους ως τον Διοκλιτιανό), αλλά και του Βυζαντίου, είναι γεμάτη τέτοια παραδείγματα. Η νεώτερη ευρωπαϊκή ιστορία το ίδιο. Και η Αμερική δεν αποτελεί εξαίρεση ...; Ακόμα και ο πληθωρισμός είναι μια «νομισματική σεισάχθεια» που επιδρά μέσω απαξίωσης του συσσωρευμένου χρέους - αλλά με παρενέργειες πολύ οδυνηρές για όλους ...; Ή αλλιώς ο πληθωρισμός είναι η εκδίκηση στους τοκογλύφους. Αν γίνει έγκαιρα η σεισάχθεια και περιοριστούν οι τοκογλυφικές πρακτικές, τότε δεν χρειάζεται πληθωρισμός στη συνέχεια ...; Όσο περισσότερο στηρίζεται μια κοινωνία στο χρήμα τόσο περισσότερο απαραίτητο είναι να εμποδιστούν όσοι διαχειρίζονται το χρήμα να λειτουργήσουν ως καρτέλ (έννοια πολύ συγγενής προς τη νόμιμη τοκογλυφία). Η κυκλοφορία του χρήματος δεν πρέπει να οδηγεί σε υπερβολική συγκέντρωση ισχύος, ούτε σε ασφυκτικό έλεγχο πάνω στην υπόλοιπη οικονομία. Η αγορά απαιτεί συνεχή διάχυση: εισοδήματος, πλούτου ευημερίας και ιδεών. Αν η συγκέντρωση (τραπεζικής) ισχύος εμποδίζει τη διάχυση, τότε ο δυναμισμός του συστήματος αναστέλλεται. Και το ίδιο το σύστημα της αγοράς - που είναι εξ ορισμού ιδιαίτερα δυναμικό και δεν αντέχει καθεστώς ασφυξίας - καταρρέει. Η σημερινή διεθνής κρίση είναι αποτέλεσμα μιας τέτοιας υπερβολικής κυριαρχίας των τραπεζών στη διεθνή οικονομία (μέσω των χρηματο-οικονομικών υπηρεσιών). Ιδιαίτερα στην Ευρώπη η κυριαρχία αυτή υπήρξε πολύ έντονη. Στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι συντριπτική. Τα μέτρα που λήφθηκαν διεθνώς - εξ αιτίας της κρίσης και για την αντιμετώπισή της - οδήγησαν στον εκμηδενισμό των βασικών επιτοκίων, κι επιδίωκαν ακριβώς αυτό: να ανακουφίσουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους που είχε ήδη συσσωρευτεί από κυβερνήσεις και ιδιώτες κατά τα προηγούμενα χρόνια. Ήταν, δηλαδή, ένα μέτρο σεισάχθειας σε διεθνή κλίμακα. Δυστυχώς, αυτή η παγκόσμια σεισάχθεια δεν έφτασε ποτέ στην Ελλάδα! Εδώ το ανεξέλεγκτο τραπεζικό κατεστημένο δεν επέτρεψε να «περάσει» η χωρίς προηγούμενο μείωση του ευρω-επιτοκίου στους έλληνες δανειολήπτες. Στην Ελλάδα δεν έχουμε «ελεύθερη τραπεζική αγορά» - έχουμε ένα σκληροπυρηνικό κι άκαμπτο τραπεζικό καρτέλ. Που όσο ανέβαιναν το βασικό ευρω-επιτόκιο (πριν ξεσπάσει η κρίση) ανέβαζαν τις τοκοχρεολυτικές δόσεις των οφειλετών τους, αλλά όταν άρχισαν να υποχωρούν τα ευρω-επιτόκια (μετά την κρίση) δεν μείωσαν αντίστοιχα τις μηνιαίες δόσεις των δανειοληπτών. Η σεισάχθεια έγινε παντού αλλού. Αλλά δεν ήλθε ποτέ στην Ελλάδα. Αν λειτουργούσαν ως «τραπεζική αγορά» κι όχι ως αδίστακτο καρτέλ, τότε η μέση ελληνική κοινωνία θα ανακουφιζόταν γύρω στα 1000 ευρώ το μήνα! Και βέβαια, η κρίση θα είχε ήδη ξεπεραστεί στην Ελλάδα - όπως αρχίζει ήδη να ξεπερνιέται (υπό πολύ πιο δύσκολες συνθήκες ανεργίας) στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιαπωνία μάλλον και στις ΗΠΑ ...; Εδώ όμως, η σεισάχθεια δεν έφτασε ποτέ. Κι αν θέλει η κυβέρνηση να κάνει κάτι αληθινά δραστικό, επαναστατικό και ταυτόχρονα σύμφωνο με τις νέες διεθνείς τάσεις στην παγκόσμια οικονομία, ας σπάσει επιτέλους το τραπεζικό καρτέλ: να υποχρεωθούν οι τράπεζες να μειώσουν άμεσα τις τοκοχρεολυτικές μηνιαίες δόσεις των δανειοληπτών. Αυτό θα είναι η μεγαλύτερη, η πιο ουσιαστική, η πιο αποτελεσματική μεταρρύθμιση. Και προϋπόθεση για όλες τις άλλες. Σεισάχθεια τώρα! Ή μάλλον να επανεισάγουμε στην σύγχρονη Ελλάδα μια έννοια που γεννήθηκε εδώ, σήμερα αποδίδει παντού αλλού και σε μας παραμένει άγνωστη. Τόσο άγνωστη που κατάντησε σχεδόν «απαγορευμένη». Την έχουμε αποσιωπήσει σε τέτοιο σημείο, που την αγνοούν πια οι πάντες. Σεισάχθεια τώρα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου