Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου: Πρώτο στην ακουστική και με τη βούλα

Τέλεια προσαρμοσμένη και κατάλληλη για  την  υποστήριξη της ομιλίας σε παραστάσεις αρχαίου δράματος  είναι η ακουστική του θεάτρου της Επιδαύρου. Κάτι  το  οποίο γνωρίζαμε  ασφαλώς,  μόνον  που τώρα  αποδεικνύεται και  με σύγχρονες  ακουστικές  μετρήσεις και μάλιστα από ξεχωριστές ομάδες ερευνητών. 

Τα  αποτελέσματα αναφέρονται στο τελευταίο τεύχος  (Ιανουάριος -Φεβρουάριος 2013)  του Acta Acustica united with Acustica, που είναι το  επίσημο επιστημονικό περιοδικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ακουστικής (European Acoustics Association),  όπου  παρουσιάζεται  ένα  ειδικό αφιέρωμα για την ακουστική των αρχαίων θεάτρων.  Συγκεκριμένα  μάλιστα τα  επιστημονικά αυτά άρθρα επιλέχθηκαν από εργασίες που   είχαν παρουσιασθεί  στο  1ο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ακουστικής Αρχαίων Θεάτρων,  που  είχε  πραγματοποιηθεί στο Πανεπιστήμιο Πατρών τον Σεπτέμβριο του 2011.
Η μέτρηση και η ανάλυση της ακουστικής του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου συγκέντρωσε,  όπως  είναι φυσικό  το  ενδιαφέρον  όλων των ερευνητών, δεδομένης της  φήμης  του  ανάμεσα σε  όλα τα  άλλα παρόμοια  οικοδομήματα   αλλά  βέβαια  και για το  γεγονός  ότι η απαρχή του ακουστικού σχεδιασμού χώρων μεγάλων ακροατήριων βρίσκεται στην αρχιτεκτονική των αρχαίων ελληνικών θεάτρων. Παράλληλα  βεβαίως  εξετάσθηκαν τα ελληνορωμαϊκά θέατρα, τα ωδεία, οι  διάφοροι  χώροι θεάτρου, μουσικής, θεάματος και λατρείας, ακόμη  οι  μέθοδοι αντιμετώπισης των ακουστικών προβλημάτων κατά την αρχαιότητα κ.ά.
Από  όλα  αυτά η  Επίδαυρος  ήταν εκείνη που έλαβε άριστα, ειδικά σε σχέση με την καταληπτότητα της ομιλίας, ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες θέσεις του κοίλου του θεάτρου. Αλλά  και  οι μετρήσεις που  έγιναν  παρουσία θεατών, δεν κατέγραψαν  κάποια  ουσιαστική μείωση  αυτής της  εξαιρετικής  ακουστικής  του θεάτρου.
Πού  οφείλεται αυτό; Εδώ  μπαίνει  το  έργο των ερευνητών,  που  επεξηγούν με την  χρήση  συγχρόνων μεθόδων ανάλυσης και υπολογιστικής πρόβλεψης  την λειτουργία των ανακλάσεων, που φθάνουν στον ακροατή από τις κοντινές επιφάνειες των εδωλίων.  Διότι  αυτές  οι ανακλάσεις λειτουργούν υποβοηθητικά  προς το αρχικό ακουστικό σήμα με  αποτέλεσμα την  τέλεια  ακουστική που γνωρίζουμε.
Ένα ακόμη  θέμα  απαντήθηκε  πειστικά  μέσω της  έρευνας  κι  αυτό έχει  να κάνει  με τις ειδικές  θεατρικές  μάσκες που  φορούσαν οι ηθοποιοί στις  παραστάσεις αρχαίου  δράματος. Η  κατασκευή  τους με  βάση τα υπάρχοντα αρχαιολογικά ευρήματα  ήταν  το πρώτο  βήμα  και  οι μετρήσεις  έγιναν  με τη  χρήση ειδικού ανδρείκελου ως  προς τη  διασπορά και την χροιά της φωνής που εκπέμπουν, όσο και ως προς την ένταση της ίδιας της φωνής του, που ακούει ο ηθοποιός. 
Τα  αποτελέσματα  λοιπόν  έδειξαν,  ότι ναι μεν η χροιά της ομιλίας των ηθοποιών αλλοιωνόταν μέσω της μάσκας,  όμως την  ίδια  στιγμή ενισχυόταν η ένταση της φωνής, που  εκπέμπεται από την πίσω πλευρά του κεφαλιού.  Μια  άλλη  παράμετρος  που  αποκαλύφθηκε  εξάλλου  είναι  ότι η  φωνή του ηθοποιού με την μάσκα δημιουργούσε εξαιρετικά υψηλή, ηχητική στάθμη στα αυτιά του.  Κι  έτσι  είναι  πιθανόν  να χρειάζονταν ειδική εκπαίδευση.
Όσον αφορά τέλος την χρήση ειδικών  αγγείων για την  βελτίωση  της  ακουστικής των θεάτρων στην αρχαιότητα,  το πείραμα  έγινε  με  βάση  ένα τρισδιάστατο  μοντέλο του αρχαίου  θεάτρου της Λύττου στην Κρήτη,  το  οποίο κατασκευάστηκε με βάση τα αρχιτεκτονικά στοιχεία για την τοποθέτησή τους, που κατέγραψε ένας περιηγητής του 16ου αιώνα ο Ονόριο Μπέλι. Εδώ  όμως τα  αποτελέσματα δεν ήταν ενθαρρυντικά. Γιατί διαπιστώθηκε μία μικρή  μόνον ενίσχυση του ήχου σε θέσεις που  ήταν κοντινές  προς  κάθε  αγγείο, χωρίς σημαντική επίδραση στη συνολική ακουστική.
Να  σημειωθεί  τέλος,  ότι το ειδικό αυτό τεύχος αποτελεί την  πρώτη επιστημονική καταγραφή του θέματος της ακουστικής των αρχαίων θεάτρων σε παγκόσμιο επίπεδο,  μία πρωτοβουλία του Ελληνικού Ινστιτούτου Ακουστικής πέρα από τα  σύγχρονα θέματα ακουστικής και ελέγχου της ηχορύπανσης με τα  οποία ασχολείται.
Πηγή: Μαρία Θερμού, "Το Βήμα" 
http://erroso.blogspot.gr/2013/04/blog-post_1.html